ड्रिमगर्लही तीच आणि बसन्तीही तीच...

कमलनयनी असलेली ही स्वप्नसुंदरी सौंदर्याची जणू अक्षरशः खाण, पण सौंदर्याला जेव्हा आत्मविश्वास आणि प्रतिष्ठा सांभाळण्याच्या भानाचं कौंदण लाभते तेव्हा त्याबद्दल बोलताना किंवा त्याकडे पाहताना चुकूनही खालचा दर्जा गाठला जात नाही. हेमामालिनी हे असंच मिश्रण. त्या नृत्यांगणा आहेत, स्टार, हिरोईन, ड्रिमगर्ल, अभिनेत्री अशा कितीतरी नावांनी जगाला माहीत. पण मला नृत्यांगणा म्हणून जास्त भावलं ते त्यांचं नृत्यक्षेत्रातील सातत्य, एकाग्रता आणि स्त्री असल्यातरी त्यांनी सांभाळलेली प्रतिष्ठा. अर्थात याची बीजं त्यांना त्यांच्या आईकडून मिळाली.

१६ ऑक्टोबर १९४८ ला जन्मलेल्या या लावण्यवतीने वयाच्या सहाव्या वर्षापासूनच भरतनाट्यम शिकायला सुरुवात केली होती. वयाच्या १२व्या वर्षापर्यंत दिल्लीत वेगवेगळ्या नृत्यगुरुंकडे नृत्याचे धडे गिरवत असताना छोटे छोटे कार्यक्रमही करत होत्या. त्या वयात त्यांनी नेहरू तसेच राजेंद्रप्रसाद यांच्यासमोर नृत्यप्रस्तुती केली होती. तसेच राष्ट्रपती भवनातही नृत्य सादर केले होते. पण तरीही त्यांच्या आई त्यांच्या नृत्यप्रगतीविषयी समाधानी नव्हत्या. म्हणूनच आपल्या मुलीला चांगल्या गुरुंकडून नृत्य शिकता यावे यासाठी आपल्या पतींच्या नोकरीची बदली चैन्नईला करू घ्यायला लावली. बघा ना ६० च्या दशकात त्यांच्या आई नृत्य कलेसाठी इतक्या फोकस होत्या आणि म्हणूनच हेमामालिनी या क्षेत्रातील आपल्या यशाचे संपूर्ण श्रेय आपल्या आईला देतात.

मी त्यांच्या पुस्तकात वाचल्याप्रमाणे त्यांच्या आई चित्रपट शुटिंगबरोबरच नृत्याची शिकवणी आणि रियाज यासाठी प्रचंड आग्रही असायच्या. त्यांच्या आऊटडोअर शुटिंग दरम्यानही त्यांच्या नृत्याचा सराव कटाक्षाने सुरु असायचा. त्या म्हणतात लहान असताना त्यांच्या बरोबरच्या मैत्रिणी बाहेर खेळत असायच्या आणि मी नृत्याची शिकवणी किंवा सराव करत असायचे. त्यावेळी त्यांची आई त्यांना नेहमी म्हणत की याचे महत्त्व तुला तू मोठी झाल्यावर कळेल. ज्यावेळी तू कुठल्यातरी निश्चित स्थानावर पोहोचलेली असशील. किती तो दूरदृष्टिकोन.

अत्यंत देखण्या आणि गोजिऱ्या चेहऱ्याच्या या अभिनेत्रीने केवळ नृत्यप्रधानच चित्रपट केले नाहीत तर चारित्र्यपूर्ण आणि रोमँटिक चित्रपटांची त्यांची यादीही खूप मोठी आहे. त्यांच्या नृत्यातल्या छोट्या छोट्या अदा खूप काही शिकवून जातात. आपल्या बोलक्या डोळ्यातून भावप्रदर्शित करण्यात त्यांचा हातखंडा होता. त्यांचं नृत्यप्रेम हे अभिनय क्षेत्रापुरतं मर्यादित राहिलं नाही. त्यांनी निर्मातीची भूमिका शास्त्रीय नृत्यावर आधारित नुपूर ही मालिका काढताना उत्तम पेलली. तसंच दिल आशना है या चित्रपटात शाहरुख खानला पहिला ब्रेक त्यांनीच दिला होता. १९७२ साली त्यांना फिल्मफेअर तर २००० साली लाईफ टाईम अचिव्हमेंट पुरस्कार मिळाला आहे. याशिवाय भारत सरकारने त्यांना पद्मश्री बहाल करून त्यांचा गौरव केला आहे.

कॉलेजच्या दिवसांमध्ये माझ्या ओळखीतल्या एका नृत्य कलाकाराने मला त्यांच्या बॅलेग्रुपमध्ये जॉईन होण्याविषयी सुचवले होते. परंतू काही कारणास्तव मला ते शक्य झाले नाही. पण आज असा विचार येतो की खरंच काही काळासाठी जरी त्यांचा ग्रुप जॉईन केला असता तरी या ड्रिमगर्ल चा परिस्पर्श मला झाला असता.