भारतीय शास्त्रीय नृत्याचा पारंपरिक वारसा ज्यांनी अतिशय उत्तमरितीने भारतीय चित्रपटात उतरवला त्या सरोजजीं गेली ६७ वर्षे या चित्रपटसृष्टीत काम करत होत्या. कामाचे स्वरूप बदलत बदलत प्रतिथयश नृत्यदिग्दर्शकापर्यंत पोहोचण्यात त्यांच्या अथक परिश्रमांचा वाटा मोठा आहे. आत्तापर्यंत त्यांनी २५०० चित्रपटांत नृत्यदिग्दर्शन केले आहे आणि हा आकडा नक्कीच आपल्या भुवया उंचावणारा आहे.
मेन कोरिओग्राफर्सना असिस्टंट म्हणून काम करत असताना खूप मोठ्या मोठ्या स्टार अभिनेत्रींना त्यांनी नृत्य शिकवले होते. त्यांचे नृत्य शिकवणे सगळ्या अभिनेत्रींना खूप आवडायचे त्या सरोजजींवर प्रभावित व्हायच्या. परंतू स्वतंत्ररित्या कोरिओग्राफर म्हणून त्यांना पहिले काम अभिनेत्री साधना यांनी गीता मेरा नाम या चित्रपटात दिले. तिथून त्यांनी काही मराठी, राजस्थानी आणि हिंदी चित्रपटात कोरिओग्राफी करायला सुरुवात केली होती. पण खऱ्या अर्थाने त्यांना ब्रेक मिळाला तो सुभाष घई यांच्या हिरो पिक्चरमध्ये. हिरोपासून त्यांना बॉलिवूड इंडस्ट्री सरोज खान या नावाने ओळखू लागली.
केवळ पुरुषप्रधान कोरिओग्राफर असलेल्या या चित्रपटसृष्टीत त्या पहिल्या महिला कोरिओग्राफर झाल्या होत्या, यासाठी त्यांना खूप वाट बघावी लागली आणि हे एखादा डोंगर खोदून रस्ता बनवण्या इतकं हे निश्चितच कठीण काम होतं. शास्त्रीय नृत्य, लोकनृत्य, वेस्टर्न नृत्य यात त्यांची मास्टरी होती. कथ्थक, भरतनाट्यम या नृत्यांचे शास्त्रशुद्ध शिक्षण न घेताही त्याचा वापर बॉलिवूडमध्ये कसा करायचा हे त्यांना चांगले माहीत होते. एका नृत्याची कोरिओग्राफी करायला त्यांना जास्तीत जास्त वीस मिनिटे लागायची आणि तेसुद्धा त्यांच्या नृत्यातील स्टेप्स या कधीच कुठेच रिपीट नसायच्या. प्रत्येक गाणं हे वेगळं असायचं.
त्यांची आपल्या कामावर असलेली श्रद्धा आणि वेड यासाठी आपले शब्द अपुरे पडतील. स्वतःच्या साडेआठ महिन्याच्या मुलीला देवाज्ञा झाली असताना सकाळी तिला रिवाजाप्रमाणे दफन करून दुपारी त्या हरे राम हरे कृष्णा चित्रपटाच्या दम मारो दम या गाण्याच्या शुटिंगला जाण्यासाठी ट्रेनमध्ये बसल्या होत्या. हे ऐकताच शरीरावर काटा येतो.
देवदासच्या डोला रे डोला या गाण्याच्या शुटिंगच्या वेळी सुद्धा त्या आजारी होत्या. पंधरा दिवस त्या सेटवर औषधे घेत घेत, मध्ये झोपून नृत्याविषयीच्या सूचना देत होत्या. अशा आजारी अवस्थेत केलेले काम त्यांना पुढे देवदासच्या रिलिजच्या वेळी आयसीयूमध्ये घेऊन गेले आणि देवदासच्या स्क्रिनिंगनंतर ऐश्वर्या राय आणि देवदासची मुख्य टीम जेव्हा त्यांना भेटायला गेली तेव्हा त्याही परिस्थितीत त्यांनी संजय लीला भन्साळींना पहिला प्रश्न विचारला डोला रे डोला पे सिटी बजी की नही, ते ऐकून भन्साळी यांच्या डोळ्यात पाणी आले होते. आपल्या कामावर किती ते प्रेम आणि निष्ठा. या कामाच्या वेडेपणाला आणि झपाटलेपणाला माझा सलाम. चित्रपटसृष्टीत कोरिओग्राफरला असलेले साधारण महत्त्व हे अनन्यसाधारण महत्त्वात बदलायला कारणीभूत ठरलेल्या अशा या अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्वाचे आणखी पैलू आपण पुढील भागात जाणून घेणार आहोत.
No comments:
Post a Comment