नाचते रहो नाचते रहो...till you reach success (सरोज खान – अंतिम भाग)

सरोजजींनी नृत्याच्या क्षेत्रात स्वतःच्या नावाचा प्रचंड दबदबा निर्माण केला होता आणि त्याचे विशेष श्रेय हे त्यांच्या मेहनतीबरोबरच त्यांच्याकडे असलेल्या नृत्यकौशल्याला जातं. नृत्याच्या स्टेप्सच्या विविधतेचे त्यांच्याकडे जणू भंडारच होते. एका एका शब्दात चार वेगवेगळ्या स्टेप्स त्या द्यायच्या. हावभावाला नृत्यात त्या सर्वाधित महत्त्व द्यायच्या. एका साऊथमधील चित्रपटातील गाण्याच्या एका ओळीवर त्यांनी वेगवेगळ्या प्रकारचे सोळा हावभाव दिले होते. वेगवेगळे फॉरमेशन्स आणि जागेचा चोख वापर त्यांच्या नृत्यदिग्दर्शनात दिसायचा. याचे उत्तम उदाहरण म्हणजे डोला रे डोला हे नृत्य. माधुरी, श्रीदेवी, ऐश्वर्या यांच्या नृत्य शैलीबद्दल त्यांना विशेष कौतुक होते. निंबुडा निंबुडा...नृत्याच्या वेळी ऐश्वर्याच्या टाचांना आणि गुडघ्यांना खूप दुखापत झाली होती. तरीही कुठलीही तक्रार न करता तिने त्या नृत्यासाठी मेहनत घेतली होती, हे त्या आवर्जून सांगतात. चार चार दिवस तालीम करूनही समाधानी नसलेली श्रीदेवी स्वतःहून त्यांना आपण अजून शुटिंगसाठी तयार नसल्याचे सांगत असे. तिच्यातल्या या गुणवत्तेमुळे ती खरोखरच एक गुणी नृत्यांगना असल्याचे त्यांनी नमूद केले होते.

कोणत्याही अभिनेत्रीने एखाद्या स्टेपचे अथवा नृत्याचे उत्तम सादरीकरण केले तर त्या अभिनेत्रीला सरोजजी खूष होऊन १०१ रुपयांचे बक्षिस देते आणि त्यांच्याकडून मिळालेले हे बक्षिस म्हणजे त्या त्या अभिनेत्रींना आभाळाला हात लावल्यासारखे होत असे. अशा अनेक पोचपावत्या माधुरी, श्रीदेवी, ऐश्वर्या, जूही यासारख्या अभिनेत्रींना मिळालेल्या आहेत.

सरोजजी कडक शिस्तीच्या आणि स्पष्ट स्वभावाच्या होत्या. एखादी गोष्ट त्या तोंडावर बोलून टाकायच्या. दिल मेरा मुफ्त का या गाण्याच्या सेटवर रात्री दोन वाजता करिना कपूरला ओरडून बोलल्या होत्या. ए लडकी कमर हिला कमर हिलाएगी नही तो शॉट ओके नही होगा... त्यांना अभिनेत्रींमध्ये एकदा सगळ्यात जास्त राग आला होता तो रवीना टंडनचा. तिने नृत्याचा नमस्कार केला नव्हता म्हणून त्या खूप चिडल्या होत्या. त्यांच्याबरोबर अठरा वर्षे काम केलेले असिस्टंटसुद्धा त्यांना खूप घाबरायचे. असिस्टंटनी शिकवलेला डान्स विसरले किंवा स्टाईल बदललेली त्यांना अजिबात आवडायचे नाही. कामाच्या वेळी बोलले किंवा टाईमपास केला तर त्यांना खूप राग यायचा.

वैयजंती माला, वहिदा रहमा, पद्मिनी यांचा काळ त्यांना खूप आवडायचा. सरोजजींच्या नृत्यावर खूष होऊन वैयजंतीमाला यांनी त्यावेळी त्यांना २१ रुपये दिले होते. तो त्यांच्यासाठी सुवर्णक्षण होता. त्या म्हणायच्या की तो काळ आणि ती माणसे काही वेगळीच होती. एक भावनिक आत्मीयता होती त्यावेळी. आता सगळे मशीन झाले आहेत. व्यावसायिक संबंधांना जास्त महत्त्व प्राप्त झाले आहे.

त्यांच्या आवडत्या डान्सरमध्ये त्या गोविंदा आणि हृतिक रोशनचे नाव घेतात तर हिरोईनमध्ये अर्थातच माधुरी आणि श्रीदेवी यांना बॉर्न डान्सर म्हणून संबोधतात. त्या म्हणतात नृत्यात तरबेज असलेल्या डान्सरकडून आम्हालासुद्धा खूप शिकायला मिळतं. त्याचबरोबर नृत्य शिकण्यासाठी तुमची फिगर झिरोचं असायला पाहिजे असं काही नाही तर तुमची मेहनत आणि जिद्द असेल तर शरीराने वजनदार असलेली व्यक्तीही उत्तम नृत्य करू शकते, असे त्यांचे मत होते. त्यांच्या नृत्यदिग्दर्शनातील सिग्नेचर स्टेप ही त्यांची विशेष खासियत असायची. त्यांच्या या सिग्नेचर स्टेपमुळे ते गाणं ऐकताच ती नृत्ये डोळ्यासमोर येतात. या लक्षवेधी ठरलेल्या सिग्नेचर स्टेप्स सरोजजी लहान मुलांना नजरेसमोर ठेवून देत असत. त्यांच्या मते लहान मुलांना अगदी सहज करता आल्या पाहिजेत. याच त्यांच्या नृत्यशैलींच्या वैशिष्ट्यांमुळे त्यांना असंख्य वेळा फिल्मफेअर पुरस्कार मिळाले आहेत. शिवाय देवदास, जब वी मेट आणि सिंगारम यासाठी एकूण तीन वेळा त्या राष्ट्रीय पुरस्काराच्या मानकरी ठरल्या आहेत. आपल्या भारतीय नृत्यशैलींचा इतका मोठा खजिना असताना अलिकडच्या काळात वाढत चाललेल्या हिप-हॉप, सालसा यासारख्या पाश्चात्य नृत्यशैलींचे महत्त्व त्यांना थोडे त्रास देत होते आणि आपली संस्कृती आपण विसरत असल्याची खंत वाटत होती. पण तरीही नृत्याची आवड असणाऱ्या प्रत्येक नृत्यप्रेमीला त्या आवर्जून सांगातत. मन लावून काम करा, नृत्य करा, मेहनत करा. तुम्हाला कुणी बघतंय का याचा विचार करू नका. नाचत राहा, नाचत राहा. जिथपर्यंत तुम्ही यशस्वी होत नाही तिथपर्यंत फक्त नाचत राहा.